امپاتی - PrEP چیست؟ پیشگیری قبل از مواجهه به HIV، آموزش 0 تا 100 PrEP از نحوه مصرف تا عوارض آن

PrEP چیست؟ پیشگیری قبل از مواجهه به HIV، آموزش 0 تا 100 PrEP از نحوه مصرف تا عوارض آن

PrEP چیست؟ پیشگیری قبل از مواجهه با HIV

فهرست مطالب

1.مقدمه
2.PrEP چیست؟

تعریف علمی
تفاوت PrEP با PEP

3.تاریخچه و تأیید سازمان‌های جهانی
4.PrEP چگونه عمل می‌کند؟

مکانیسم اثر
ترکیبات دارویی
داروهای موجود در بازار

5.چه کسانی باید از PrEP استفاده کنند؟
6.نحوه مصرف PrEP

مصرف روزانه
مصرف رویدادمحور (۲-۱-۱)
شروع و قطع مصرف

7.میزان اثربخشی PrEP
8.عوارض جانبی و پایش پزشکی
9.محدودیت‌ها و نکات مهم
10.PrEP در زنان
11.دسترسی به PrEP در ایران و جهان
12.تفاوت PrEP با سایر روش‌های پیشگیری
13.یافته‌های علمی جدید درباره PrEP
14.سؤالات پرتکرار درباره PrEP
15.نتیجه‌گیری

بیشتر بخوانید:

همه چیز درباره داروی PEP برای پیشگیری از ایدز:مراکز تهیه دارو، زمان طلایی مصرف و عوارض

سکس دهانی و بیماری‌های مقاربتی: حقیقتی که نباید نادیده گرفت

چگونه با احترام به رابطه جنسی نه بگوییم؟ (راهنمای جامع سکس‌تراپی)

اعتیاد به تماشای فیلم‌های جنسی (پورن) | علل، عوارض و بهترین روش‌های درمان

راهنمای کامل انزال زنانه و اسکویرت + روش‌های تجربه

رابطه جنسی در دوران پریودی | عوارض، خطرات، احتمال بارداری و دیدگاه پزشکی و مذهبی

رابطه جنسی ایمن و پیشگیری از HIV/ایدز

کلینیک روانشناسی معتبر در تهرانسر؛ معرفی خدمات و تعرفه‌ها

مقدمه

ویروس HIV یکی از مهم‌ترین چالش‌های بهداشتی قرن حاضر است. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)، بیش از ۳۸ میلیون نفر در سراسر جهان با این ویروس زندگی می‌کنند. اگرچه درمان‌های ضدویروسی (ART) پیشرفت‌های بزرگی در کنترل بیماری داشته‌اند، اما پیشگیری همچنان کلید اصلی کاهش شیوع HIV است.

یکی از موفق‌ترین راهکارهای پیشگیرانه، PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) یا «پیشگیری قبل از مواجهه» است. این روش دارویی به افرادی که هنوز مبتلا نشده‌اند ولی در معرض خطر هستند، امکان می‌دهد تا با مصرف منظم دارو، خطر ابتلا به HIV را به شکل چشمگیری کاهش دهند.

در این مقاله به بررسی جامع PrEP، نحوه عملکرد، اثربخشی، عوارض جانبی، گروه‌های هدف و وضعیت دسترسی در ایران و جهان می‌پردازیم.

ایدز پایان زندگی نیست؛ آگاهی، درمان و حمایت اجتماعی می‌تواند به افراد مبتلا فرصت زندگی سالم و پربار بدهد.مهدی بی دل سکستراپیست

PrEP چیست؟

تعریف علمی

PrEP به معنای مصرف داروی ضدویروسی قبل از مواجهه با ویروس HIV است. این داروها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که در صورت ورود ویروس به بدن، از تکثیر و گسترش آن جلوگیری کنند.

تفاوت PrEP با PEP

PrEP پیشگیرانه و بلندمدت است و قبل از قرار گرفتن در معرض ویروس مصرف می‌شود.

PEP درمان اضطراری بعد از تماس پرخطر است که باید حداکثر تا ۷۲ ساعت بعد از مواجهه شروع شود و به مدت ۲۸ روز ادامه پیدا کند.

تاریخچه و تأیید سازمان‌های جهانی

PrEP نخستین بار در سال ۲۰۱۲ توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تأیید شد. بعدها WHO و CDC نیز آن را به عنوان یکی از راهکارهای اصلی پیشگیری از HIV معرفی کردند.

PrEP چگونه عمل می‌کند؟

مکانیسم اثر

HIV برای تکثیر، نیاز به آنزیمی به نام «ترانس‌کریپتاز معکوس» دارد. داروهای PrEP این آنزیم را مهار می‌کنند. به این ترتیب حتی اگر ویروس وارد بدن شود، نمی‌تواند نسخه‌های جدیدی از خود بسازد و عفونت پایدار شکل نمی‌گیرد.

ترکیبات دارویی

PrEP معمولاً شامل دو داروی ضدویروسی است:

تنوفوویر دیسوپروکسیل فومارات (TDF)

امتریکیتابین (FTC)

این دو دارو اغلب در یک قرص ترکیب می‌شوند.

داروهای موجود در بازار

Truvada (رایج‌ترین شکل PrEP)

Descovy (جدیدتر با برخی عوارض کمتر)

Cabotegravir تزریقی طولانی‌اثر (نیاز به قرص روزانه را از بین می‌برد)

چه کسانی باید از PrEP استفاده کنند؟

PrEP برای همه افراد لازم نیست، بلکه برای گروه‌های پرخطر توصیه می‌شود:

افرادی که شریک جنسی مبتلا به HIV دارند.

کارگران جنسی.

مصرف‌کنندگان مواد مخدر تزریقی.

افرادی که روابط جنسی محافظت‌نشده‌ی مکرر دارند.

پیش از شروع PrEP، فرد باید آزمایش HIV بدهد تا مطمئن شود که قبلاً آلوده نشده است.

نحوه مصرف PrEP

مصرف روزانه (Daily PrEP)

رایج‌ترین روش است و فرد هر روز یک قرص مصرف می‌کند. این روش بیشترین میزان اثربخشی را دارد.

مصرف رویدادمحور (On-demand PrEP)

در برخی شرایط (مثلاً برای مردانی که رابطه مقعدی دارند)، می‌توان PrEP را فقط قبل و بعد از رابطه مصرف کرد. این روش به نام ۲-۱-۱ هم شناخته می‌شود:

دو قرص ۲۴ ساعت قبل از رابطه

یک قرص ۲۴ ساعت بعد

یک قرص ۴۸ ساعت بعد

شروع و قطع مصرف

مصرف باید پیش از اولین رابطه پرخطر آغاز شود (حداقل ۷ روز قبل برای رابطه مقعدی و ۲۱ روز برای رابطه واژینال).

قطع دارو نیز باید با نظر پزشک و پس از کاهش خطرات انجام شود.

📞 برای رزرو مشاوره با سکستراپیست حرفه‌ای از طریق واتساپ با شماره 09025935988 در تماس باشید.

میزان اثربخشی PrEP

در مصرف منظم، تا ۹۹٪ در پیشگیری از انتقال جنسی HIV مؤثر است.

در مصرف‌کنندگان مواد تزریقی، حدود ۷۴٪ خطر ابتلا را کاهش می‌دهد.

استفاده همزمان از کاندوم، اثربخشی را بیشتر می‌کند و در برابر سایر بیماری‌های مقاربتی نیز محافظت می‌کند.

عوارض جانبی احتمالی

عوارض شایع

تهوع، سردرد، اسهال

کاهش وزن جزئی

این عوارض معمولاً خفیف و موقتی هستند.

عوارض نادر

مشکلات کلیوی

کاهش تراکم استخوان

پایش پزشکی

افرادی که از PrEP استفاده می‌کنند باید هر ۳ تا ۶ ماه آزمایش HIV و عملکرد کلیه انجام دهند.

📞 برای رزرو مشاوره با سکستراپیست حرفه‌ای از طریق واتساپ با شماره 09025935988 در تماس باشید.

محدودیت‌ها و نکات مهم

PrEP فقط در برابر HIV مؤثر است و از بیماری‌هایی مثل سوزاک یا سیفلیس پیشگیری نمی‌کند.

برای اثربخشی بالا باید منظم و مداوم مصرف شود.

نیازمند آزمایش‌های دوره‌ای برای اطمینان از سلامت فرد است.

پیشگیری مهم‌تر از درمان است؛ رابطه جنسی ایمن و استفاده از کاندوم همچنان نخستین سد دفاعی در برابر HIV محسوب می‌شود. مهدی بی دل سکستراپیست

PrEP در زنان

اثربخشی در زنان

در روابط واژینال نیز مؤثر است، اما لازم است مدت طولانی‌تری پیش از رابطه مصرف شود تا سطح دارو در بافت‌ها کافی باشد.

دوران بارداری و شیردهی

مصرف PrEP در این دوران‌ها معمولاً بی‌خطر است، اما باید تحت نظر پزشک باشد.

دسترسی به PrEP در ایران و جهان

در بسیاری از کشورها مانند آمریکا، کانادا و برخی کشورهای اروپایی، PrEP رایگان یا با یارانه در دسترس است.

در کشورهای در حال توسعه، دسترسی هنوز محدود است.

در ایران، PrEP به صورت گسترده ارائه نمی‌شود و بیشتر در مراکز تحقیقاتی یا پروژه‌های سلامت و برخی داروخانه ها در دسترس است.

انسان عاقل برای

تفاوت PrEP با سایر روش‌های پیشگیری

کاندوم: در برابر HIV و سایر بیماری‌های مقاربتی محافظت می‌کند، اما نیازمند استفاده صحیح در هر رابطه است.

ART (درمان ضدویروسی): برای افراد مبتلا به HIV است، نه افراد سالم.

واکسن‌ها: هنوز واکسن مؤثر و تأییدشده‌ای برای HIV وجود ندارد.

📞 برای رزرو مشاوره با سکستراپیست حرفه‌ای از طریق واتساپ با شماره 09025935988 در تماس باشید.

معرفی کتاب مفید در زمینه اختلالات جنسی

ناگفته های رابطه جنسی زوجین نوشته مهدی طالبی و مهتاب گل آبادی انتشارات زرنوشت

کتابی علمی–روان‌شناختی درباره میل جنسی، کنترل انزال و لذت جنسی زنان و مردان.

جهت خرید کتاب با شماره ۰۹۰۲۵۹۳۵۹۸۸ تماس بگیرید

«سلامت جنسی زنان» نوشته دکتر لورا برمن (ترجمه دکتر زهره لواسانی)

«روان‌شناسی رابطه جنسی» نوشته دکتر جان گاتمن و جولی شوارتز گاتمن

۱۰ یافته علمی جدید درباره PrEP و کاربرد آن

در سال‌های اخیر پیشگیری قبل از مواجهه با HIV یا PrEP به یکی از مهم‌ترین روش‌های علمی برای جلوگیری از ابتلا به ویروس HIV تبدیل شده است. PrEP می‌تواند با مصرف منظم دارو یا تزریق‌های طولانی‌اثر، میزان ابتلا را به‌شدت کاهش دهد. در ادامه به ۱۰ یافته علمی جدید درباره اثربخشی، نحوه مصرف، عوارض جانبی و دسترسی به PrEP می‌پردازیم.

1. PrEP تاثیرگذاری نزدیک به100٪ دارد

مصرف منظم PrEP خوراکی مانند تنوفوویر/امتریسیتابین می‌تواند خطر ابتلا به HIV را تا 99٪ کاهش دهد. سال تحقیق: 2025. مقاله

2. پوشش گسترده PrEP ابتلا را کاهش می‌دهد

ایالت‌هایی که پوشش بالای PrEP داشتند طی یک دهه شاهد کاهش38٪ در موارد جدید HIV بودند، در حالی که در ایالت‌های کم‌پوشش افزایش ابتلا گزارش شد. سال تحقیق: 2025. گزارش

3. PrEP در زنان نیز مؤثر است

مطالعات نشان داد مصرف منظم PrEP در زنان سیس‌جندر احتمال ابتلا به HIV را تا89٪ کاهش می‌دهد. سال تحقیق: 2025. مقاله

4. PrEP درخواستی(On-demand) تا97٪ اثربخش است

در مطالعه IPERGAY استفاده از PrEP قبل و بعد از رابطه جنسی تا97٪ از ابتلا به HIV پیشگیری کرد. سال تحقیق: 2025. مقاله

5. تزریق دو بار در سال ترجیح کاربران است

در مطالعات PURPOSE بیش از75٪ شرکت‌کنندگان ترجیح دادند از تزریق دو بار در سال به جای قرص روزانه استفاده کنند. سال تحقیق: 2025. مقاله

6. تزریق Lenacapavir نزدیک به100٪ مؤثر است

تزریق طولانی‌اثر Lenacapavir هر6ماه یک‌بار تقریباً به‌طور کامل مانع ابتلا به HIV می‌شود و مورد تأیید FDA و WHO است. سال تحقیق: 2025. گزارش

7. WHO تزریق طولانی‌اثر را تأیید کرد

سازمان جهانی بهداشت در سال2025 استفاده از Lenacapavir تزریقی را به‌عنوان گزینه‌ای رسمی برای پیشگیری از HIV تأیید نمود. گزارش

8. برنامه‌های رایگان دسترسی به PrEP را افزایش می‌دهند

برنامه Ready, Set, PrEP در آمریکا به افراد پرخطر امکان دریافت رایگان دارو را می‌دهد تا پوشش بیشتری ایجاد شود. سال تحقیق: 2025. مقاله

9. عوارض جانبی نادر اما قابل پیگیری است

عوارض شایع اولیه شامل تهوع و سردرد است و در موارد نادر مشکلات کلیوی یا استخوانی گزارش شده، اما اغلب برگشت‌پذیر هستند. سال تحقیق: 2025. مقاله

10. گسترش PrEP نیازمند رویکرد چندجانبه است

سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند PrEP همراه با مشاوره تخصصی، تست سریع HIV و آموزش رفتارهای ایمن ارائه شود تا اثربخشی آن بیشتر شود. سال تحقیق: 2025. گزارش

نکته مشاوره‌ای

استفاده از PrEP می‌تواند زندگی افراد پرخطر را تغییر دهد، اما مصرف آن باید با نظر پزشک و براساس شرایط فردی انجام شود. برای دریافت مشاوره اختصاصی درباره PrEP، اثربخشی و دسترسی به دارو می‌توانید از طریق واتساپ با شماره ۰۹۰۲۵۹۳۵۹۸۸ تماس بگیرید.

سؤالات پرتکرار درباره PrEP

برای آن‌که درک دقیق‌تری از PrEP و نقش آن در پیشگیری از HIV داشته باشید، در این بخش به پرسش‌های رایجی پاسخ داده‌ایم که معمولاً ذهن افراد پرخطر و حتی عموم جامعه را درگیر می‌کند. پاسخ‌ها بر پایه‌ی منابع علمی معتبر و راهنمایی‌های متخصصان تنظیم شده‌اند تا به شما کمک کنند با آگاهی بیشتری درباره نحوه مصرف، میزان اثربخشی، عوارض احتمالی و شیوه دسترسی به این دارو تصمیم‌گیری کنید. توصیه می‌کنیم این بخش را به‌طور کامل مطالعه کنید، زیرا شناخت درست و علمی می‌تواند مسیر ایمن‌تری برای حفاظت از سلامت شما فراهم آورد.

۱. PrEP چیست؟

PrEP مخفف Pre-Exposure Prophylaxis است؛ یعنی مصرف دارو برای پیشگیری از ابتلا به HIV قبل از مواجهه.

۲. PrEP برای چه کسانی مناسب است؟

برای افرادی که در معرض خطر بالای HIV قرار دارند، مثل کسانی که شریک جنسی مبتلا دارند، کارگران جنسی یا مصرف‌کنندگان تزریقی.

۳. PrEP چقدر مؤثر است؟

در مصرف منظم، تا ۹۹٪ از انتقال جنسی HIV پیشگیری می‌کند.

۴. آیا PrEP از سایر بیماری‌های مقاربتی هم جلوگیری می‌کند؟

خیر، فقط در برابر HIV مؤثر است. برای بیماری‌هایی مثل سوزاک یا سیفلیس باید از کاندوم استفاده شود.

۵. چه داروهایی برای PrEP وجود دارد؟

داروهای رایج شامل Truvada، Descovy و داروی تزریقی Cabotegravir (Apretude) هستند.

۶. آیا PrEP نیاز به نسخه پزشک دارد؟

بله، PrEP باید تحت نظر پزشک شروع شود و آزمایش‌های دوره‌ای انجام گیرد.

۷. چند وقت یک‌بار باید آزمایش داد؟

افرادی که PrEP مصرف می‌کنند باید هر ۳ ماه یک‌بار آزمایش HIV و عملکرد کلیه بدهند.

۸. آیا PrEP ایمن است؟

بله، به طور کلی ایمن است. بیشتر افراد عوارض خفیف و موقتی دارند.

۹. عوارض جانبی PrEP چیست؟

شایع‌ترین عوارض: تهوع، سردرد، کاهش وزن جزئی. نادر: مشکلات کلیوی و کاهش تراکم استخوان.

۱۰. اگر یک دوز را فراموش کنم چه می‌شود؟

به محض یادآوری، دوز را مصرف کنید. فراموشی گاه‌به‌گاه معمولاً خطر جدی ندارد.

۱۱. PrEP چطور مصرف می‌شود؟

به صورت روزانه (هر روز یک قرص) یا به‌صورت رویدادمحور (۲-۱-۱ برای مردان در رابطه مقعدی).

۱۲. آیا زنان هم می‌توانند از PrEP استفاده کنند؟

بله، اثربخش است. اما برای ایجاد حفاظت کامل باید حداقل ۲۱ روز پیش از رابطه واژینال مصرف شده باشد.

۱۳. آیا PrEP در دوران بارداری بی‌خطر است؟

مطالعات نشان می‌دهد مصرف آن معمولاً ایمن است، اما باید تحت نظر پزشک باشد.

۱۴. آیا PrEP باعث مقاومت دارویی می‌شود؟

فقط اگر فرد قبلاً HIV مثبت باشد و PrEP مصرف کند. به همین دلیل آزمایش اولیه ضروری است.

۱۵. آیا PrEP باید مادام‌العمر مصرف شود؟

خیر، فقط در دوره‌هایی که فرد در معرض خطر است.

۱۶. چه مدت بعد از شروع مصرف، PrEP اثر می‌گذارد؟

۷ روز برای روابط مقعدی

۲۱ روز برای روابط واژینال

۱۷. آیا مصرف الکل یا مواد مخدر با PrEP تداخل دارد؟

خیر، اما مصرف این مواد ممکن است باعث فراموشی در مصرف منظم شود.

۱۸. هزینه PrEP چقدر است؟

در کشورهای مختلف متفاوت است؛ برخی کشورها رایگان عرضه می‌کنند، در ایران دسترسی محدود است.

۱۹. آیا نوجوانان هم می‌توانند PrEP مصرف کنند؟

بله، در برخی کشورها برای افراد بالای ۱۵ سال با وزن کافی توصیه می‌شود.

۲۰. آیا PrEP با داروهای دیگر تداخل دارد؟

بیشتر داروها مشکلی ایجاد نمی‌کنند، اما باید با پزشک مشورت شود.

۲۱. آیا قطع ناگهانی PrEP خطرناک است؟

خیر، اما در صورت ادامه‌ی روابط پرخطر، محافظت از بین می‌رود.

۲۲. آیا PrEP جایگزین کاندوم است؟

خیر، بهتر است همراه با کاندوم استفاده شود تا هم در برابر HIV و هم بیماری‌های دیگر ایمن باشید.

۲۳. تفاوت PrEP و PEP چیست؟

PrEP: قبل از مواجهه، برای پیشگیری بلندمدت

PEP: بعد از مواجهه، درمان اضطراری کوتاه‌مدت

۲۴. آیا امکان تزریق PrEP وجود دارد؟

بله، داروی تزریقی طولانی‌اثر (Cabotegravir) هر ۲ ماه یک‌بار تزریق می‌شود.

۲۵. از کجا می‌توان PrEP تهیه کرد؟

در کشورهای مختلف از طریق کلینیک‌های سلامت جنسی یا داروخانه‌های مجاز. در ایران فقط به‌صورت محدود در مراکز تحقیقاتی یا پروژه‌های سلامت عرضه می‌شود.

نتیجه‌گیری

PrEP امروز یکی از قدرتمندترین ابزارهای علمی برای پیشگیری از HIV در جهان محسوب می‌شود. این دارو نه‌تنها در کاهش ابتلا در افراد پرخطر مؤثر است، بلکه در سطح اجتماعی هم می‌تواند نرخ شیوع را به‌طور چشمگیری پایین بیاورد. مصرف صحیح و منظم PrEP (چه روزانه و چه رویدادمحور) تا ۹۹٪ احتمال ابتلا به HIV از طریق رابطه جنسی را کاهش می‌دهد.

با این حال باید تأکید کرد که:

PrEP جایگزین کاندوم نیست، بلکه یک لایه ایمنی اضافی است.

برای پیشگیری کامل‌تر باید همراه با غربالگری منظم بیماری‌های مقاربتی و آموزش جنسی استفاده شود.

آزمایش منظم HIV و پایش عملکرد کلیه ضروری است.

رفع انگ اجتماعی و فرهنگی درباره مصرف PrEP نقش کلیدی در موفقیت آن دارد.

از نگاه آینده، مسیر پیشگیری از HIV با ترکیب روش‌های متنوع (PrEP خوراکی، تزریقی، کاندوم و آموزش عمومی) به سمت کنترل اپیدمی جهانی HIV تا سال‌های ۲۰۳۰ پیش می‌رود.

PrEP امروز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای علمی در حوزه پیشگیری از HIV شناخته می‌شود. مصرف منظم این دارو، چه به‌صورت قرص روزانه و چه به شکل تزریق طولانی‌اثر، توانسته است میزان ابتلا به HIV را در بسیاری از کشورها به‌طور چشمگیری کاهش دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که اگر PrEP به‌درستی مصرف شود، تا ۹۹٪ از انتقال جنسی HIV پیشگیری می‌کند. این عدد به‌ویژه برای گروه‌های پرخطر مانند افرادی که شریک جنسی مبتلا دارند، کارگران جنسی یا مصرف‌کنندگان تزریقی، اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد.

با این حال باید توجه داشت که PrEP تنها یک لایه محافظتی است. این روش نمی‌تواند جایگزین کاندوم یا سایر اقدامات ایمن‌ساز شود. ترکیب PrEP با کاندوم، غربالگری منظم بیماری‌های مقاربتی و مشاوره تخصصی، کامل‌ترین رویکرد پیشگیرانه محسوب می‌شود. همچنین رعایت منظم مصرف دارو، انجام آزمایش HIV هر ۳ ماه، و بررسی سلامت کلیه از الزامات حیاتی برای بهره‌مندی ایمن از این روش است.

در ایران، دسترسی به PrEP هنوز محدود است و بیشتر در پروژه‌های تحقیقاتی یا برخی داروخانه‌ها عرضه می‌شود. اما با توجه به اثربخشی بسیار بالا، انتظار می‌رود در سال‌های آینده این روش به‌طور گسترده‌تری در سیستم سلامت کشور ارائه شود. رفع انگ اجتماعی، آموزش صحیح و افزایش آگاهی عمومی درباره PrEP نیز گام‌هایی اساسی در مسیر کاهش شیوع HIV به شمار می‌روند.

در نهایت، باید به خاطر داشت که PrEP یک انتخاب آگاهانه برای حفاظت از سلامت فردی و اجتماعی است. این دارو می‌تواند آینده‌ای امن‌تر برای افراد پرخطر رقم بزند، اما موفقیت آن وابسته به پایبندی فرد، نظارت پزشکی و همراهی با سایر اقدامات پیشگیرانه است.

📞 اگر شما یا اطرافیانتان در معرض خطر ابتلا به HIV هستید و می‌خواهید درباره PrEP، نحوه مصرف یا شرایط دسترسی اطلاعات بیشتری کسب کنید، می‌توانید همین حالا با سکس‌تراپیست مهدی بی‌دل از طریق واتساپ به شماره ۰۹۰۲۵۹۳۵۹۸۸ پیام دهید و مشاوره اختصاصی دریافت کنید.