رابطه جنسی ایمن و پیشگیری از HIV/ایدز
رابطه جنسی ایمن و پیشگیری از HIV/ایدز
خلاصه کاربردی
HIV ویروسی است که به سیستم ایمنی آسیب می‌زند و اگر کنترل نشود، منجر به بیماری ایدز می‌شود. انتقال آن عمدتاً از طریق تماس با مایعات بدن آلوده صورت می‌گیرد. برای محافظت در برابر انتقال HIV حتی زمانی که شریک شما ناقل باشد، رابطه جنسی ایمن شامل استفاده مستمر از کاندوم، مشورت با پزشک برای داروهای پیشگیری و تمرین رفتار جنسی کم‌خطر ضروری است.
HIV و مراحل پیشرفت
HIV: ویروس نقص ایمنی انسانی
ایدز: مرحله نهایی بیماری پس از تضعیف شدید سیستم ایمنی
مراحل: عفونت حاد → دوره نهفت (تاخیر بالینی) → ظهور بیماری ایدز
راه‌های انتقال در روابط جنسی
مقعدی بدون کاندوم: بالاترین خطر (حداکثر ۳.۸٪ به‌ازای هر تماس)
واژینال بدون کاندوم: حدود ۰.۰۸٪ در هر تماس
رابطه دهانی: بسیار کم ریسک، بین ۰–۰.۰۴٪
نکته مهم: اگر فرد مبتلا روی ART بوده و بار ویروسی او به‌صورت غیرقابل‌شناسایی است، ریسک انتقال تقریباً صفر می‌شود (U=U)
رابطه جنسی ایمن چیست؟
استفاده صحیح و مستمر از کاندوم لاتکس یا پلی‌اورتان با روان‌کننده آب‌بنیان تا ۹۵٪ خطر انتقال را کاهش می‌دهد .
دنتال-دم‌ها در رابطه دهانی مؤثر هستند .
داروهای پیشگیری: PrEP، PEP، در افراد مبتلا: ART (که با کنترل ویروسی، انتقال را غیرفعال می‌کند).
اثربخشی داروهای پیشگیری
PrEP: کاهش تا ۹۹٪ در ابتلا به HIV در افراد بدون HIV و روابط محافظت نشده
PEP: مصرف طی ۷۲ ساعت پس از تماس پرخطر.
Lenacapavir: تزریق هر ۶ ماه؛ WHO آن را با اثربخشی نزدیک ۱۰۰٪ تأیید کرده
منابع معتبر
معرفی دو کتاب تخصصی
Condoms and STIs Prevention – Richard Crosby & Ronald Warner
HIV and Sexual Health – Mark Wainberg & Richard Harrigan
راهکارهای عملی
همیشه کاندوم مناسب همراه داشته باشید
PrEP را جدی بگیرید
اگر در تماس پرخطر بوده‌اید، PEP را تنظیم کنید
در افراد مبتلا، پیگیری منظم ART را مداوم ادامه دهید
از روان‌کننده آب‌بنیان استفاده و شرایط نگهداری مناسب کاندوم را رعایت کنید
۲۵ پرسش پرتکرار (FAQ)
HIV دقیقاً چیست و چگونه منتقل می‌شود؟
ویروس HIV از طریق مایعات بدن (منی، خون، ترشحات واژن، شیر مادر) منتقل می‌شود.
فرق HIV با ایدز چیست؟
HIV ویروسی‌ست که باعث ایدز می‌شود—ایدز مرحله نهایی و بحرانی است.
آیا رابطه جنسی دهانی خطر انتقال دارد؟
ریسک بسیار کم است (۰–۰.۰۴٪) اما وجود دارد مخصوصاً در شرایط زخم یا خونریزی دهان
کدام نوع رابطه بیشترین خطر را دارد؟
رابطه مقعدی بدون کاندوم دارای بالاترین میزان خطر (تا ۳.۸٪ در هر تماس) .
رابطه واژینال چقدر ریسک دارد؟
حدود ۰.۰۸٪ در هر تماس بدون کاندوم .
آیا استفاده از کاندوم مؤثر است؟
بله، می‌تواند تا ۸۰–۹۵٪ خطر انتقال را کاهش دهد .
PrEP چیست؟
داروی روزانه جلوگیری‌کننده برای افراد بدون HIV که ریسک بالایی دارند—اثربخشی تا ۹۹٪ .
PEP کی استفاده می‌شود؟
اگر فردی بعد از رابطه پرخطر تا ۷۲ ساعت درمان شود، احتمال ابتلا به HIV کاهش می‌یابد .
ART و U=U یعنی چه؟
درمان ضدویروسی باعث غیرقابل‌تشخیص‌شدن ویروس می‌شود و انتقال HIV را تقریباً صفر می‌کند .
Lenacapavir چه مزیتی دارد؟
تزریقی هر ۶ ماه با اثربخشی نزدیک به ۱۰۰٪ در پیشگیری از HIV.
آیا PrEP جایگزین کاندوم است؟
خیر، PrEP مکمل است و با کاندوم اثر بهتر دارد .
رابطه دهانی بدون کاندوم بی‌خطر است؟
نه‌کامل؛ استفاده از دنتال‌دم توصیه می‌شود .
چه روان‌کننده‌ای مجاز است؟
فقط آب‌بنیان؛ روان‌کننده نفتی کاندوم را خراب می‌کند.
آیا HIV از طریق بوسیدن منتقل می‌شود؟
خیر، هیچ مدرک معتبری در این زمینه وجود ندارد .
اگر شریکم درمان نشده باشد چه؟
حتماً از کاندوم و PrEP یا ART استفاده شود.
آیا مراقبت بارداری با HIV امکان‌پذیر است؟
بله، در صورت ART منظم با کمترین ریسک.
چرا بعضی افراد با وجود HIV زنده‌اند؟
چون ART باعث کنترل ویروس و حفظ سلامت سیستم ایمنی می‌شود.
اثر STI روی HIV چیست؟
بعضی بیماری‌های جنسی مانند سوزاک یا زخم تناسلی ریسک انتقال HIV را تا ۸ برابر افزایش می‌دهند .
آیا HIV در هوا یا استخر منتقل می‌شود؟
خیر، HIV فقط از مایعات بدن منتقل می‌شود.
چقدر طول می‌کشد PrEP اثر کند؟
برای مقعدی ۷ روز، برای واژینال ۲۱ روز
آیا HIV از شیر مادر منتقل می‌شود؟
بله، یکی از راه‌های اصلی انتقال در نوزادان شیرخوار است.
اگر PrEP را فراموش کنم چه؟
اثربخشی کاهش می‌یابد؛ باید مداومت در مصرف رعایت شود
آیا رابطه بدون مایع بدن HIV منتقل می‌کند؟
تماس پوست با پوست به‌تنهایی HIV منتقل نمی‌کند.
چند درصد مردم کنترل ویروسی موفق دارند؟
در آمریکا حدود ۶۰–۷۰٪ افراد مبتلا به سطح غیرقابل‌شناسایی رسیدند .
چگونه می‌توانم مطمئن شوم؟
انجام آزمایش HIV، مشاوره با پزشک، و بررسی مدام وضعیت ایمنی.
جمع‌بندی و دعوت به اقدام
برای ایمنی در روابط جنسی، این سه اقدام ضروری است:
۱. استفاده صحیح از کاندوم
۲. استفاده از داروهای پیشگیری (PrEP/PEP/Lenacapavir)
۳. پیگیری ART در صورت HIV مثبت بودن.
برای مشاوره تخصصی، رزرو وقت یا اطلاع بیشتر، از طریق واتساپ با منشی مجموعه به شماره ۰۹۰۲۵۹۳۵۹۸۸ تماس بگیرید.
