نقش بازی در رشدکودک(روانشناس غزال مطلبی)

در ابتدای مقاله لازم است ذکر شود که بازی موجب شکوفایی، استعدادهای نهفته و همچنین بروز خلاقیت در کودکان میباشد. بطور کلی باید گفت که ؛ ماکت و بدل زندگی واقعی میباشد، البته در مقیاس کوچک برای دورانی که انسان(اشرف مخلوقات) هنوز کودک است. بازی کردن برای کودکان همانند مشق میباشد. اگر چه شکست ها و ناکامی ها در بازی درست همانند زندگی بسیار میباشد، و برای کودکان سخت و جدی میباشد اما سطحی و گذرا است. در واقع بازی، هرگونه فعالیت جسمی یا ذهنی البته هدفدار میباشدکه بصورت فردی و گروهی انجام میشود، صفات بارز کودکان از طریق بازی کردن مشخص میشود. که این صفات عبارتند از؛ تمایل به فرمان دادن و یا فرمان بردن، تهاجم یا تسلیم، اجتماعی بودن یا منزوی بودن، داشتن احساسات دوستانه و یا خصمانه و … اگر چه بازی در ابعاد مختلف روحی و یا جسمی موجب رشد کودکان میشود، اما در بسیاری از والدین و حتی مربیان به نقش و اهمیت بازی در کودکان توجه نمیشود. در ادامه مقاله به اهمیت و نقش بازی در رشد کودک میپردازیم.

۱- رشد عاطفی؛ 

بازی درکودکان در زمینه رشد عاطفی کودک نقش بسزایی دارد، نیازهای تعامل، یادگیری، برتری جویی و همچنین بروز احساسات و عواطف، ترس و همچنین تردید ها و برونگری را در کودک ارتقا میدهد. 

۲- رشد اجتماعی؛

بازی در کودکان رشد اجتماعی کودکان را تقویت میکند و همچنین موجب شکوفایی استعدادهای نهفته و بروز خلاقیت و مشارکت و ارتباط با محیط اجتماعی میشود. بازی کردن به لحاظ تحرک، در رشد جسمی کودک نیز موثر میباشد. 

۳- رشد ذهنی؛

بازی در کودکان، تفکر، دوراندیشی و رفتار هوشمندانه در کودک را تقویت میکند و نقش آن را در رشد ذهنی کودک پرورش می دهد. با تحقیقات انجام شده یادگیری زبان و همچنین رشد هوشی و تفکر در کودک از طریق بازی خیلی بهتر و موثر تر میباشد. 

مراحل پیشرفت بازی در کودک(روانشناس غزال مطلبی)

با بررسی مراحل رشد کودک و همچنین با توجه به سن کودک می توان بازیهایی برای آنها طراحی کرد، که کودک با بازی کردن با آنها از توانایی های مناسبی برخوردار شود. البته باید گفت که هر کودکی  این مراحل را با توجه به ویژگی های ذهنی و جسمی خود طی میکند. اما رشد کافی به معنای کسب و همچنین تسلط بر مهارت ها و توانایی ها میباشد و کودک در بزگسالی به آنها نیاز دارد. این مهارت ها را کودکان در طی زمانی از بدو تولد تا سنین ابتدایی میتواند آموزش ببیند. بازیهای مناسب برای کودکان در روند رشد و تکامل تغییر میکند. در واقع بازی های کودکانه، از شکل جسمی و عاطفی خارج میشود و از اندیشه و خلاقیت برخوردار میشود.شایان ذکر است که بازیهای جسمی، زمینه ساز بازیهای ذهنی در کودک میباشد. 

۱- اثر بازی در جسم کودک

بعضی از بازیها با فعالیت توام میباشند و در جهت تکامل و رشد عضلانی کودک و ورزش دادن قسمت های مختلف بدن، از اهمیت و ارزش بسیاری برخوردار میباشند. از جمله بازی های پر تحرکی مانند؛ توپ بازی، گرگم به هوا و… اینگونه بازیها هم انرزی اضافی کودک را تخلیه میکنند و هم عضلات و استخوانهای کودک را تقویت میکند. انرژی اضافی کودک اگر از طزیق صحیح استفاده و تخلیه نشود، کودک را نا آرام، عصبی و بدخلق می کند.

۲-اثر بازی بر روان کودک

کودک با بازی کردن فرصت برای بیان احساسات خود را پیدا میکند. البته باید گفت که صداقت و صراحت کودکان بینظیر است. کودک در بازیهای خود میتواند احساساتی از قبیل؛ ترس، رنجش، نگرانی ها و … را راحت بروز بدهد و در قالب شخصیت های دلخواهش بیان نماید و همچنین رضایت و رنجش های خود را از بین ببرد.

۳- اثر تربیتی در کودک

بازی کردن یک جور، بدل زندگی میباشد. با بازی کردن شخصیت واقعی در کودکان شکل میگیرد و میتواند دگرگونی های قابل توجهی در روحیات کودک نقش ببندد.  و تمامی این موارد به مرحله عالی تر رشد و پیشرفت برای کودک را تدارک میبیند و با استفاده از امکانات تربیتی بازی، کودک را در مسیر صحیح انتخاب راه و روش زندگی قرار داد . 

۴- اثر اجتماعی بازی در کودک

از طریق بازی کودک می آموزد که چگونه با افراد دیگر (به غیر از خانواده) بتواند روابط اجتماعی برقرار کند و چطور مشکلات و مسائل فردی خود را بتواند حل کرده و روابط اجتماعی درست را انجام دهد.

بازی کردن و احساسات کودکان(روانشناس غزال مطلبی) 

در تکامل احساسات کودکان بازی کردن نقش بسزایی دارد. کودکان با بازی کردن میتوانند احسسات خود را درک کنند و از آنها آگاهی پیدا کنند. از جمله بازیهای گروهی، بازیهای تخیلی، میتوانند به کودکان کمک کنند که در کنترل احساسات خود، تعامل با دیگران و همچنین رشد اجتماعی بهرمند شوند. کودک با بازیهای مختلف می تواند در شناختن احساسات خود همچون خشم، ناراحتی، خجالت، و همچنین پذیرفتن احساسات دیگران آشنا شود. کودک با انجام دادن بازیهای تخیلی همانند؛ عروسک بازی و خاله بازی و ماشین بازی و… میتواند در نجربه و بیان احساسات خود موفق تر باشد. به طور کلی بازی کردن به کودک کمک می کند تا کودک در کنترل احساسات خود موفق تر شود، از احساسات خود آگاه شود و بتواند با دیگران تعامل سالمی برقرار کند.

انواع بازی در کودک که به رشد کودک کمک میکند( روانشناس غزال مطلبی)

بازی کردن در بین کودکان بسیار زیاد میباشد و میتواند به شکل ها و موضوعات مختلفی ارائه شود.این بازی ها عبارتند از:

۱- بازیهای حرکتی؛ شامل بازیهای ورزشی، دویدن، پرش، پرتاب و… میباشند. به کمک این بازیها توانایی های جسمی و حرکتی کودک رشد و بهبود میبخشد.

۲- بازیهای حرکتی ـ تفکری؛ بازیهایی همچون پازل، بازیهای ساختمانی، بازیهای معمایی و فکری، میباشند که به کودکان کمک میکنند که هم ذهن متمرکز داشته باشند و هم در توانایی های حرکتی کودک رشد کند.

۳- بازیهای تخیلی؛ این بازیها که شامل عروسک بازی و انواع اسباب بازی ها میباشد و به کودک کمک میکند تا به خلاقیت و تفکر خود بهبود بخشد. همچنین بتواند تجربه های مختلفی در مورد دنیای اطراف خود کسب کند. 

۴- بازیهای تعاملی؛ در این بازیها که شامل بازیهای گروهی و همکاری میباشند به کودک کمک میکند تا مهارتهای اجتماعی را یاد بگیرد و بتواند با دیگران ارتباط برقرار کند. 

۵- بازیهای آموزشی؛ هدف از بازیهای آموزشی، آموزش مفاهیم مختلف به کودکان میباشد و شامل بازیهایی چون: حروف خوانی، اعداد، شکل ها و رنگ ها میباشد.

۶- بازیهای خلاقانه؛ شامل نقاشی، رنگ آمیزی، ساختمان سازی، بازی با لگو و … میباشند . به رشد و تقویت خلاقیت کودک کمک میکند.

نتیجه گیری(روانشناس غزال مطلبی)

برخی از نتایج مهم نقش بازی در رشد کودک عبارتند از: 

تقویت توانایی های شناختی، بازیهای مختلفی همچون: بازیهای فکری، اجتماعی و خلاقانه، به رشد توانایی شناختی کودک کمک میکند و کودک میتواند در حل مسئله، تصمیم گیری، توجه و حافظه پیشرفت کند. 

تقویت توانایی های حرکتی ، با بازیهای حرکتی، شامل: بازی های ورزشی، دویدن، پرش و پرتاب و … به رشد حرکتی کودک کمک میکند و همچنین توانایی هایی مانند، تعادل هماهنگی و قدرت جسمی کودک را تقویت میکند.

تقویت توانایی های احساسی؛ بازی به کودک می آموزد تا بتواند احساسات خود را کنترل کند، از احساسات خود آگاه شود و بتواند با دیگران تعامل سالمی برقرار کند. 

نتیجه کلی، بازی به کودک رشد میدهد، بازی به کودک یاد میدهد تا با ید گیری و تجربه، بتواند در توانایی های خود پیشرفت کند و از کودکی خود لذت ببرد. برای آشنایی با بازیهای سالم که به رشد کودک کمک میکند و تاثیر مثبت دارد میتوانید به لینک زیر مراجعه نمایید و از راهنمایی های متخصصین ما بهره مند شوید.

سوالات متداول(روانشناس غزال مطلبی)

۱- آیا وسایل دیجیتال ازجمله بازیهای تقویت هوش میباشد؟

به هیچ عنوان برای پرت کردن حواس کودک، ساکت نگه داشتن کودک و یا تقویت هوش کودک از وسایل و بازیهای دیجیتالی استفاده نکنید.

۲- فواید بازی برای کودک چیست؟

تقویت قدرت مغزـ بهبود خلاقیت ـ تحول زبان گفتاری ، تقویت شادی و نشاط در کودکان، مقابله با استرس  و تنش، سلامت جسمانی، بهبود مهارت اجتماعی، تقویت اعتماد به نفس، ابراز هیجانی و… از فواید و نتایج مثبت بازی در کودک میباشد.