سبک فرزند پروری(روانشناس کودک و نوجوان غزال مطلبی)

مقدمه

در ابتدا به این مسئله میپردازیم که ما چند نوع سبک، فرزند پروری داریم؟ و نقاط ضعف و قوت هر کدام چیست؟ کدامیک از سبک های فرزند پروری بر دیگری برتری دارد؟ در ادامه این مقاله به تک تک این سوالات جواب میدهیم و شما را با انواع سبک فرزند پروری آشنا میسازیم.از آنجاییکه تربیت و همچنین پرورش کودک یکی از سخت ترین و در عین حال شیرین ترین کارهای دنیا میباشد. شاید بپرسید سختی کار در کجاست؟ باید در جوابتان بگویم که سختی آین مسئله در آنجاست که به همراه کودک، دفترچه راهنمایی به دستمان نمی دهند و در صورتیکه از علم و تجربه دیگران استفاده نکنیم به احتمال خیلی زیاد از یک سوی بام خواهیم افتاد و یا از طرف دیگر بام سقوط خواهیم کرد در صورتیکه بیش از حد به فرزند خود سخت خواهیم گرفتو یا به کودک خود یک کلمه ناخوشایند هم نخواهیم گفت که در هر دو صورت میتواند مشکل ساز باشد.در کار تربیت کودک یا اصطلاحا فرزند پروری چند سبک وجود دارد. با سبک های فرزند پروری نشان می دهد که والدین چگونه پدر و مادری برای کودک خود میباشند. 

سبک فرزند پروری چیست؟(روانشناس کودک و نوجوان غزال مطلبی)

در علم روانشناسی،(سبک فرزند پروری) و یا(سبک والد گری) به انواع روش ها و راهکارهای متداولی گفته میشود که والدین، از آنها در تربیت کودک خود بکار می برد. سبک فرزند پروری نشان می دهد که والدین به تمامی نیازهای کودک خود چگونه پاسخ می دهند و همچنین خواسته هایشان را به چه صورت مطرح می کنند. سبک والدگری میتواند روی تمامی شخصیت های کودک، اعم از (عزت نفس) کودک گرفته تا سلامت روان وی و همچنین نحوه برخورد کودک با دیگران، اثر بگذارد. از طرف دیگر خلق و خوی کودک و همچنین فرهنگ و محل زندگی کودک هم بر روی سبک فرزند پروری نیز تاثیرگذار میباشد. البته متخصصان روانشناسی کودک و نوجوان، فرزند پروری را به چهار سبک اصلی تقسیم کرده اند، که عبارتند از؛

۱- فرزند پروری مقتدرانه

۲- فرزند پروری مستبدانه

۳- فرزند پروری سهل گیرانه

۴- فرزند پروری طرد کننده

در ادامه مقاله به توضیح هر یک از سبک های فرزند پروری می پردازیم و همچنین به تاثیرشان بر روی کودک و نوجوان اشاره میکنیم.

سبک فرزند پروری مقتدرانه(روانشناس کودک و نوجوان غزال مطلبی) 

اگر شما جز والدینی میباشید که موارد زیر را در تربیت فرزند خود اجرا میکنید، به احتمال زیاد سبک فرزند پروری مقتدرانه را در مورد فرزند خود اجرا میکنید.

۱- وقت و همچنین انرژی زیادی را صرف میکنید تا بتوانید ارتباط مثبتی را با فرزند خود داشته باشید و حتما آنرا حفظ میکنید.

۲- تمامی دلایل، قوانینی که برای کودک میگذارید را توضیح میدهید.

۳- برای فرزند خود حد و مرز میگذارید و قوانین مورد نظر خود را اجرا میکنید و برای نقص قوانین، عواقبی تعیین میکنید، اما به نظر و احساس او توجه دارید. 

والدینی که این گونه سبک فرزند پروری را بکار میبرند، قوانین و مقررات مشخصی برای فرزند و همچنین کل خانواده دارند و برای نقص کردن آن ها پیامد هاییرا در نظر میگیرند، اما با این وجود نظر بچه ها را هم در تصمیم گیریهایشانلحاظ میکنند. این گروه والدین به احساسات فرزندانشان بها میدهند و در عین حال نشان میدهند که تصمیم نهایی با والدین و بزرگترها میباشد. پدر و مادرهای مقتدر تمامی زمان و توان خود را صرف پیشگیری از مشکلات رفتاری میکنند. آنها برای تقویت رفتار درست فرزند خود از روش های تربیتی، مثبت (تعریف و تمجید و یا پاداش ) استفاده میکنند

ویژگی کودکانی که با سبک فرزند پپروری مقتدرانه تربیت شده اند.

کودکانی که با سبک، فرزند پروری مقتدرانه تربیت شده اند معمولا دارای ویژگی های زیر میباشند؛

۱- شادتر و همچنین موفق تر میباشند.

۲- احساسات و همچنین نظر خود را راحت تر بیان میکنند.

۳- تصمیم گیری های درست تری دارند.

۴- در بزرگسالی مسئولیت پذیر ترند.

۵- در آینده به خوبی میتوانند به خود متکی بوده و حق خود را به راحتی بگیرند.

سبک فرزند پروری مستبدانه(روانشناس کودک و نوجوان غزال مطلبی)

از خصوصیات و ویژگی های والدینی که به روش، سبک فرزند پروری مستبدانه را در زندگی خود بکار گرفته اند عبارتند از:

۱- در نظر اینگونه والدین، در جمع بزرگترها، کودکان تا هنگامیکه از آنها سوال نپرسیده اند،نباید حرفی بزنند.

۲- صحبت قانون و مقررات در خانه که به میان باشد، حرف، حرف شما است. در غیر اینصورت میتواند در جمع نباشد.

۳- در تمامی موارد تصمیم گیری با والدین است و احساسات فرزند خود هیچ اهمیتی ندارد.

در اینگونه والدین غالبا بسیار سخت گیر میباشند و عقیده دارند که کودکان باید بدون هیچ گونه مخالفتی از قوانین پدر و مادر خود اطاعت کنند. این گروه والدین عادت دارند در پاسخ به سوالاتشان اینگونه جواب می دهند( چون من میگویم، همینه که هست، دیگه چیزی نشنوم). این گروه از والدین به تبادل نظر و مذاکره هیچ علاقه ای ندارند. بیشتر تاکیدشان روی اطاعت بی چون و چرا میباشد.البته باید این نکته را بدانید که طرفداران این سبک فرزند پروری به جای تربیت فرزند خود، به سراغ روش های تنبیه کردن فرزند خود میباشند. به همین دلیل بیشتر از آنکه به کودک یاد بدهند، چگونه بهتر انتخاب کنند و تصمیم بگیرند، کاری میکنند که کودک بخاطر اشتباهاتش احساس شرمندگی کند.

کودکانی که با سبک، فرزند پروریمستبدانه تربیت شده اند معمولا دارای ویژگی های زیر میباشند:

۱- بیشتر اوقات مقررات خانواده را رعایت می کنند.

۲- عزت نفس در این کودکان بسیار بالاست.

۳- به علت رفتارهای کینه توزانه ممکن است به پرخاشگری حاد دست بزند.

۴- نسبت به خودشان و والدینشان دچار خشم دائمی هستند.

۵- بخاطر داشتن احساس خشم مداوم، از آینده خود غافل میشوند.

۶- برای فرار از تنبیه، عادت به دروغ گویی میکنند و این ویژگی تا بزرگسالی نیز ادامه دارد.

سبک فرزند پروری سهل گیرانه(روانشناس کودک و نوجوان غزال مطلبی)

از خصوصیات و ویژگی والدینی که به روش، سبک فرزند پروری سهل گیرانه در تربیت کودک خود بکار میبرند عبارت است از:

۱- قانون های مختلفی می گذارید ولی به ندرت این قانون ها را اجرا میکنید.

۲- در بیشتر اوقات عواقبی برای قانون هایتان در نظر نمیگیرید و یا اینکه آن عواقب را عملی نمی کنید.

۳- اینگونه والدین فکر میکنند که اگر در تربیت کودک خود کمتر دخالت کنند، کودک مهارت های زندگی را بهتر یاد می گیرد.

در این صورت میتوان گفت که شما جز والدین، با تربیت سهل گیرانه هستید. اینگونه والدین غالبا هنگامیکه وارد صحنه میشوند دست به تربیت فرزند خود میزنند، یعنی زمانیکه پای مشکل جدی در میان باشد. اینگونه والدین معمولا کوتاه می آیند و از اشتباهات فرزندان خود چشم پوشی میکنند. از نظر این والدین، کودکان، بچه هستند، و در اجرای عواقب برای کارهای فرزندانشان زیاد سخت نمی گیرند. در صورتیکه کودک گریه زاری و یا التماس راه بیندازد، از تنبیه کردن کودک چشم پوشی می کنند و در صورتیکه کودک قول بدهد که دیگر رفتار اشتباه خود را تکرار نمی کند، کوتاه می آیند و کودک را میبخشند. معمولا والدین سهل گیرانه ، بیشتر دوست کودک خود میباشند، تا پدر و مادر. اینگونه والدین، غالبا فرزندان خود را تشویق می کنند تا در مورد مشکلاتشان با هم صحبت کنند  و معمولا از سرزنش کودک برای رفتار بد و یا بازخواستکردن بابت تصمیمات نادرست دوری می کنند. 

از ویژگی های کودکان تربیت شده با سبک سهل گیرانه عبارت است از:

۱- اینگونه کودکان در تحصیل خود دچار مشکل میشوند.

۲- به قوانین و سلسه مراتب هیچ احترامی نمی گذارند.

۳- این کودکان دچار مشکلات رفتاری خواهند شد.

۴- این کودکان عزت نفس پایینی دارند و در بعض موارد غم شدیدی را تجربه می کنند.

۵- دچار اضافه وزن میشوند و سلامتیشان به خطر می افتد.

۶- از نظر بهداشت دهان و دندان، وضعیت مناسبی ندارند.

سبک فرزند پروری طرد شده(روانشناس کودک و نوجوان غزال مطلبی)

از خصوصیات و ویژگی والدینی که به روش سبک فرزند پروری طرد شده و یا بی تفاوت کودکان خود را تربیت میکنند، عبارت است از:

۱- در مورد تکالیف مدرسه، چیزی از کودک خود نمی پرسند.

۲- به ندرت اتفاق می افتد که بدانند فرزندشان کجاست و یا با چه کسی است.

۳- وقت و زمان زیادی برای کودک خود سپری نمی کنند.

والدین طرد کننده، سهل انگار و یا بی تفاوت غالبا چندان در جریان اوضاع و احوال کودکان خود نمیباشند، البته رغبتی هم از خود نشان نمی دهند. معمولا این سبک تربیتی قانون بسیار کم و میتوان گفت انگشت شمار بر فضای خانه حاکم است. در اینگونه خانواده ها معمولا کودکان زیاد تحت راهنمایی و کنترل خانواده ها قرار نمی گیرند. و از سمت والدین نیز توجه کافی دریافت نمی کنند. این گروه والدین انتظار دارند که کودک خود بزرگ شود. البته باید گگفت که غفلت اینگونه والدین همیشه عمدی نیست و مشکلاتی مانند اعتیاد به مواد مخدر و همچنین ناراحتی ها و اختلات روانی می تواند باعث شوند که والدین به نیازها و تربیت کودک خود رسیدگی نکنند. 

از ویژگی های کودکان تربیت شده با سبک فرزند پروری طرد شده عبارت است از:

۱- این گروه کودکان همیشه از کمبود عزت نفس رنج میبرند.

۲- در بیشتر اوقات عملکرد تحصیلی موفق و قابل قبولی ندارند.

۳- مستعد انواع مشکلات رفتاری گوناگون و مکرر میباشند.

۴- احساس رضایتمندی ندارند و هیچگاه شاد نیستند. 

بهترین سبک فرزند پروری(روانشناس کودک و نوجوان غزال مطلبی)

بعد از مطالعه انواع سبک فرزند پروری حتما این سوال برایتان پیش می آید که حالا از میان این چهار سبک فرزند پروری، کدامیک بهتر است؟ باید این حقیقت را بدانید که تربیت و پرورش کودک کار بسیار حساسی میباشد. و هر کدام از این سبک های ذکر شده دارای نقاط ضعف و قوت میباشند. و در بعضی موارد در بعضی از خانواده ها نه یکی از آنها بلکه تربیت کودک به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار میگیرد. با این وجود بیشتر روانشناسان با سبک روش اول یعنی فرزند پروری مقتدرانه را توصیه می کنند. بر اساس تحقیقات انجام شده این سبک سالم ترین و موثرترین سبک تربیتی میباشد. البته اگر جز والدینی می باشید که گاها از سبکی به سبک دیگر می روید نگران نباشید. والدین ممکن است بسته به شرایط مختلف از سبک های تربیتی مختلف در تربیت خود بکار گیرند.

نکته پایانی( روانشناس کودک و نوجوان غزال مطلبی)

سبک فرزند پروری روی همه چیز کودک اعم از( وزن فرزند گرفته تا احساسش) تاثیر گذار است. والدین باید اطمینان داشته باشند که از سبک فرزند پروری درست و سالم در تربیت کودک خود استفاده میکنند. زیرا نحوه تعامل شما با کودکتان تا پایان عمرش بر او اثر میگذارد. روانشناسان چهار نوع سبک تربیتی را شناسایی کرده اند، که عبارتند از( مستبدانه، مقتدرانه، سهل گیرانه، بی اعتنا) و هر سبکی رویکرد متفاوتی برای تربیت کودکان و ویژگی های مختلفی دارد . در این مقاله هر یک از سبک های فرزند پروری بطور کامل توضیح داده شده است. اما برای داشتن یک کودک سالم با تربیت درست بهتر است با متخصص روانشناس کودک همراه بوده و از راهنمایی های ایشان استفاده نمایید. در صورت نیاز میتوانید وارد لینک زیر شده و از کارشناسان ما راهنمایی های لازم را دریافت نمایید.