اختلال اضطراب پس از سانحه( روانشناس مهتاب گل آبادی)

اختلال اضطراب یا استس پس از سانحه (PTSD) یک نوع اختلال روانی میباشد. این اختلال روانی در پی تجربه و یا مشاهده یک اتفاق وحشتناک پدید می آید( کابوس و همچنین اضطراب شدید و فکر ناخواسته به اتفاق، از علائم این اختلال میباشد. شایان ذکر میباشد که کنار آمدن برای اکثر کسانیکه دچار سانحه میشوند بسیار سخت و دشوار میباشد. اما به مرور زمان و با مراقبت از خود معمولا حالشان بهتر میشود. اما در صورتیکه علائم بدتر شود، ممکن است تا چند ماه و گاهی چند سال طول بکشد و در این صورت موجب اختلال اضطراب پس از حادثه، فرد مبتلا شود.بعد از مشاهده ی علائم اضطراب پس از سانحه ، استفاده از روش های موثر درمانی برای کاهش علائم و همچنین بهبود عملکرد حیاتی ضروری میباشد. همچنین توصیه میکنیم که نزد روانشناس رفته و تست اضطراب را انجام دهید.

علائم (PTSD) یا همان اضطراب پس از سانحه، ممکن است علائم اختلال اضطراب بعد از سانحه یک ماه بعد از رویداد آغاز میشود. اما گاها تا چند سال بعد از حادثه فرد هیچ علامتی ندارد و این علائم باعث بروز مشکلات جدی در شرایط اجتماعی و حتی در محیط کار و همچنین روابط میشود. در صورت کلی علائم اختلال اضطراب به چهار گروه دسته بندی میشوند: 

۱- خاطرات آزار دهنده

۲- اجتناب

۳- تغییرات منفی در تفکر و روحیه

۴-تغییر در واکنش های فیزیکی و عاطفی 

این علائم به مرور زمان تغییر میکنند و در افراد مختلف نیز متفاوت میباشد. 

علت بروز اختلال اضطراب پس از سانحه(روانشناس مهتاب گل آبادی)

اختلال استرس پس از سانحه هر فردی را میتواند تحت تاثیر قرار دهد، هنگامیکه فرد مواردی همچون( مرگ، مصدومیت شدید ویا خشونت جنسی) را تجربه کند و یا در معرض تهدید آنها قرار گیرد بروز مینماید. البته موارد ذکر شده میتواند بصورت مستقیما( برای خود شخص اتفاق افتاده باشد)،  یا یا اینکه فرد شاهد رخ دادن آن برای شخص دیگر بوده باشد، یا اینکه شخصی متوجه شود برای یکی از عزیزانش اتفاق افتاده است و در نهایت فرد بطور مکرر در معرض حوادث تروماتیک بوده و میباشد.از جمله حادثه های تروماتیک عبارتند از: ( شاهد بودن مرگ بی رحمانه، سوانح جدی، تعرض فیزیکی و یا جنسی، مشکلات شدید سلامتی و یا بستری در بخش مراقبت های ویژه، تجربیات پیچیده زایمان، تشخیص ابتلا به بیماریهای مرگ بار و …) البته مواردی هم باعث میشود که اضطراب پس از حادثه شدت بیشتری بگیرد که در ادامه مقاله به آنها اشاره میکنیم، این عوامل عبارتند از:

۱- یاد آوری مکرر آن رویداد؛ یادآوری های پی در پی اینگونه حوادث ناگوار باعث میشود که فرد احساس کند، آن اتفاق همین لحظه در حال روی دادن میباشد.

۲- دوری کردن و اجتناب از یادآوری ضربه عاطفی؛ یادآوری خاطرات نا خوشایند باعث کناره گیری از جمع و مکان هایی میشود که منجر به آن اتفاق شده است. که فرد سعی میکند خود را با کارهای دیگری مشغول میکند بطوریکه این اجتناب منجر به شروع کناره گیری و انزوا و شروع علائم افسردگی می گردد.

۳-افکار و احساست منفی؛ عواملی چون، ترس، عصبانیت، احساس گناه، ناامیدی در مورد آینده و همچنین  واکنش های احساسی استرس پس از سانحه میباشند.

۴- علائم واکنش گرا؛ پزخاشگری و اختلال در خواب، عدم تمرکز و انجام رفتارهای پر خطر همچون نوشیدن الکل و مصرف مواد مخدر و رانندگی با سرعت خیلی بالا ازجمله علائم شایع در استرس پس از سانحه میباشد.

البته تمامی علائم ذکر شده در یک فرد دیده نمیشود و شدت آن نیز در تمامی افراد یکسان نیست. مدت زمانیکه این علائم در یک فرد دیده میشود معیار تشخیص این بیماری است در صورتیکه در طول مدت سه ماه این افکار از ذهن افراد به تدریج بیرون برود خیلی نگران کننده نمیباشد. اما اگر بیش از شش ماه این افکار همچنان فرد را در خواب و بیداری و یا هنگام فعالیت های روزمره زندگی خود در گیر کند، در این هنگام شخص نیاز به ارائه خدمات بالینی و درمانی دارد.

خاطرات آزار دهنده(روانشناس مهتاب گل آبادی)

علائم و خاطرات آزار دهنده که فرد را درگیر میکنند عبارتنداز؛

تکرار خاطرات پریشان کننده از رویداد بصورت غیر ارادی، تداعی رویداد و اتفاق بصورتیکه انگار آن اتفاق دوباره در حال وقوع میباشد. خواب و کابوس های آزار دهنده در مورد رویداد و همچنین پریشانی شدید عاطفی یا واکنش فیزیکی نسبت به اتفاقی که شما را بیاد سانحه می اندازد.در این هنگام باید از این موارد اجتناب کرد.

از جمله علائم اجتناب عبارتند از؛ تلاش برای اجتناب از صحبت کردن با فکر در مورد سانحه میباشد، اجتناب از مکان، افراد با انجام دادن کارهایی که شما را یاد سانحه می اندازد، تغییرات منفی در تفکر و همچنین روحیه،داشتن افکار منفی درباره خود و دیگران، احساس نا امیدی به آینده، داشتن اختلال در حافظه مثلا فرد جنبه های مهم سانحه را بیاد نمی آورد. مشکل در حفظ روابط صمیمانه، احساس میکند از خانواده دور شده است، نسبت به فعالیت هایی که در گذشته از آنها لذت میبرد بی میل شده و در نهایت بی تفاوتی و بی حسی عاطفی.

چرا حادثه تروماتیک بسیار شوکه کننده میباشد( روانشناس مهتاب گل آبادی)

از این جهت حوادث تروماتیک شوکه کننده میباشد ، که نمی توانیم آنها را درک کنیم. و با آن چیزی که توقع داریم همخونی ندارند. معمولا حادثه تروماتیک (تصادفی) بنظر میرسند و همچنین علت مشخصی نیز ندارند.لازم به ذکر است بدانید که یاد آوری تروما همچنین به ما نشان می دهند که اتفاقات بد می توانند برای ما و همچنین افرادی که برایمان مهم هستند تقریبا در هر زمانی اتفاق بیفتند. و این امر میتواند منجر به احساس نا امنی و تهدید شود. که بسیار ترسناک میباشد. اتفاق افتاده است که در مواقع حادثه تروماتیک از خودمان می پرسیم چه کسی هستیم که میتواند تا این حد ناراحت  کننده باشد. 

هنگامیکه فردی مبتلا به اضطراب پس از سانحه میشود چه اتفاقی رخ میدهد( روانشناس مهتاب گل آبادی)

وقتیکه فردی دچار اضطراب پس از سانحه میشود، دچار واکنش هایی میشود در این مقاله پنج نوع واکنش اضطراب پس از سانحهرا برایتان معرفی می کنیم، این واکنش ها عبارتند از؛

۱- استرس عادی: در این حالت پاسخ تنش نرمال میباشد که در بزرگسالان ، سالم در هنگام یادآوری حادثه، تنها تجربه خاطرات نامطلوب، بد و بی حس کننده عاطفی را بیاد می آوردبدون اینکه هیچ تنش و پریشانی را در زمان حال تجربه کند، که به این حالت (استرس عادی) می گویند.

۲- اختلال استرس حاد؛ این اختلال با حمله های پانیک و همچنین واکنش های حاد وحشت، سردرگمی ذهنی، اختلال تجزیه ای، بی خوابی شدید، شک و تردید و ناتوانایی مدیریت کار و همچنین فعالیت های ارتباطی میباشند.  هنگامیکه از اعضای خانواده دچار صدماتی مانند مرگ، حوادثی همچون تصادف های شدید و … اتفاق می افتد این علائم را دچار میشوند.

۳- اختلال، اضطرا پس از سانحه (ساده)؛ این اختلال شامل تجربه دوباره و رویداد مجدد آسیب زا میباشددر این قسمت فرد ممکن است برای فرار از محرک های مرتط با تروما، از بی حسی کننده های عاطفی همچون: الکل و مخدرها پناه میبرد. در این نوع آسیب ممکن است به حساسیت زدایی  که با کمک روان درمانگر گروهی، شناختی  و رفتاری و… پاخ دهد.

۴- اختلال، اضطراب پس از سانحه همراه با دیگر اختلالات؛پیش می آید که  PTSD  ممکن است با دیگر اختلالات روانی باشد. در این نوع اختلال که بسیار شایع و ساده است. این نوع  PTSD معمولا با یک اختلال مهم دیگر همانند ؛ افسردگی، اعتیاد به الکل و یا مواد مخدر و سایر اختلالات اضطرابی همراه میباشد.

۵-اختلال اضطراب پس از سانحه پیچیده و یا بغرنج؛ گاهی اوقات اختلال اضطراب شدید در بین افراد رخ میدهد که در شرایط استرس زایی طولانی مدت میباشد. این مورد معمولا شامل کسانی است که در دوران کودکی مورد آزارهای جنسی و یا سواستفاده از طرف یکی از نزدیکان که بسیار قابل اعتماد بوده صورت گرفته است . یا کودکانی که در معرض طرد شدن و هچنین ندیده گرفته شدن از جانب والدینشان قرار داشته اند.

عوارض ابتلا به اختلال اضطراب پس از سانحه( روانشناس مهتاب گل آبادی)

افراد مبتلا به اختلال اضطراب پس از سانحه غالبا رویداد آسیب زا، زندگی و دیدگاه آنها را نسبت به محیط پیرامون تغییر میدهد. اینگونه افراد باورها و انتظارات منفی دارند و بسیار اغراق آمیز در مورد خودشان، دیگران  و حتی آینده دارند. نمونه ای از جملاتی که اینگونه افراد مرتبا تکرار میکنند عبارت است از:

همیشه چیزهای بد، برای من اتفاق می افتد.

دنیا جای خطرناکی است.

من دیگه به کسی اعتماد ندارم.

هر فرصتی را برای خوشبخت شدن از دست داده ام.

در افراد میبتلا به این اختلال، شناخت های نادرستی در مورد دلایل رویداد آسیب زا دارند که باعث سرزنش خود و یا دیگران میشود. مثال؛ مرگ فرزندم تقصیر من بود. چرا از من سواستفاده جنسی شده خودم مقصر هستم.

اینگونه احساسات منفی که دائمی میباشند مانند؛ ترس، غم، غیظ، خشم، احساس گناه و شرم و یا بعد از قرار گرفتن در معرض رویداد شروع شده و یا قبل از آن وجود داشته و پس از آن بدتر می شود.

پیشگیری از اختلال استرس پس از سانحه(روانشناس مهتاب گل آبادی)

عواملی را که در این قسمت برایتان میگویم به عنوان عوامل محافظتی شناسایی شده اند، به این معنی که با داشتن این فاکتورها میتوانید از اختلال اضطراب پس از حادثه جلوگیری کنید. ای موارد شامل؛

۱- ارتباط  دائمی و حمایت افراد مهمی که در زندگی شما هستن. 

۲- صحبت کردن در مورد آسیب و رویداد با عزیزان و نزدیکان در خانواده.

۳- نگاه به فرد فرد به عنوان یک بازمانده ، نه یک قربانی.

۴- باور به مدیریت احساسات.

نکته پایانی( روانشناس مهتاب گل آبادی)

هر فرد بطور طبیعی و هنگام رو به رو شدن با وضعیت تکان دهنده احساس ترس خواهد کرد. و این احساس به همراه پاره ای از تغییرات در بدن، به انسان در دفاع از خود و همچنین محافظت از او در برابر آسیب کمک میکند. همیشه افراد بعد از هر تروما، مراحل پیچیده ای از واکنش ها را تجربه میکنند و اکثر آنها به طور طبیعی بهبود مییابند. اما باید گفت که با گذشت زمان تقریبا طولانی نمی توانند احساسات خود را کنترل کنند و همچنان با مشکلاتی مواجه می شوند. که به اختلال اضطراب پس از حادثه یا( PTSD) می گویند. 

اختلال استرس پس از سانحه، در کسانی ایجاد می شود که یک اتفاق تکان دهنده، ترسناک و یا خطرناک را تجربه کرده اند. افرادی که به انواع اختلالات اضطراب پس از سانحه مبتلا هستند،  افکار و احساسات شدید و ناراحت کننده ای در مورد تجربه خود دارند که ممکن از تا ماه ها و یا حتی سال ها بعد از اتفاق ادامه داشته باشد. آن ها غم، ترس و یا خشم بسیار شدیدی را تجربه می کنند و از افراد یا موقعیت هایی که آن واقعه آسیب زا را یادآوری میکند، اجتناب کرده و همچنین نسبت به اتفاق های معمولی مانند صداهای بلند، لمس تصادفی، واکنش های منفی شدیدی نشان می دهند. برای اطلاعات و راهنمایی بیشتر به لینک زیر مراجعه نمایید.

سوالات متداول(روانشناس مهتاب گل آبادی)

۱- علائم اضطراب پس از سانحه در کودکان زیر شش سال چگونه است؟

این علائم در کودکان زیر شش سال شامل، شب ادراری، لکنت زبان و یا از دست دادن توانایی صحبت کردن، بازی کردن و یا قصه گفتن درباره رویداد و اتفاق های پیش آمده، وابستگی و چسبندگی به والدین و یا بزرگسالان. 

۲- علائم اختلال پس از سانحه چیست؟

افکار مزاحم، اجتناب،تغییر افکار و خلق و خو، تغییر در واکنش های جسمی و عاطفی از جمله علائم این اختلال میباشد.